Steeds meer bedrijven gaan werken met zelforganiserende of zelfsturende teams en de belangstelling hiervoor is afgelopen decennia substantieel toegenomen.
Maar wat is het verschil tussen zelforganisatie en zelfsturing? Er zijn verschillende opvattingen en voorkeuren voor zelforganisatie en zelfsturing, zonder precies aan te geven wat ermee bedoeld wordt.
In deze blog lees je over de verschillen tussen zelforganisatie en zelfsturing. En waarom deze manier van organiseren vandaag de dag zo goed werkt.
Verschil tussen zelforganisatie en zelfsturing
In veel traditionele, hiërarchische organisaties wordt vóór de medewerkers gedacht. In een zelforganisatie wordt mét die medewerkers gedacht. En dat is een wereld van verschil. In de nieuwe manieren van werken komt denken en doen weer samen waarmee het beste uit medewerkers wordt gehaald. Het verschil tussen zelforganisatie en zelfsturing zit in wie de kaders en daarmee het doel bepaalt. Bij zelforganisatie bepaalt de manager het doel, in samenwerking met het team. Bij zelfsturing doet het team dit zelf en bepaalt dus zelf haar richting.
Een zelfsturend team wordt gedefinieerd als een team die verantwoordelijk is voor de totstandkoming van een product of service van begin tot eind. Vaak in multidisciplinaire teams. Deze teamleden zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor het resultaat. Er is sprake van face to face interactie en wederzijdse afhankelijkheid. Daarbij neemt het teams naast inhoudelijke taken ook managementtaken op zich. Zij hebben zelf de controle over het proces, de methoden en de tijdsindeling (Goodman et al., 1988). Het team kan daarnaast ook verantwoordelijk zijn voor de samenstelling van het team.
Ook interessant: Wat is Zelforganisatie? (+ Zelforganisatie Succesfactoren)
Een zelforganiserend team overlapt met een zelfsturend team. Echter zien wij bij zelforganiserende teams dat het organiseren van de context waarin de werkzaamheden plaatsvinden, de verantwoordelijkheid van het management blijft. De manager stelt de kaders en draagt de visie uit. Zelforganiserende teams nemen net als zelfsturende teams operationele managementtaken op zich, zodat zij zichzelf kunnen organiseren. Denk aan de planning, werving en selectie, administratie en budgetbeheer. De manager bepaalt de kaders en is verantwoordelijk voor alignment met de rest van de organisatie. Zelforganisatie en zelfsturing is meer dan alleen een laag managers schrappen en de verantwoordelijkheden naar de teams brengen. Het gaat om de principes waarop de manier van organiseren gestoeld is.
De mix van principes van zelforganisatie en zelfsturing
- Waarde leveren voor klanten;
- Purpose gedreven met een duidelijk gemeenschappelijk doel;
- Transparantie;
- Team is verantwoordelijk voor het resultaat;
- Meer autonomie en regelcapaciteit naar de teams waardoor teams snel kunnen reageren op behoeften van de klant;
- Flexibele organisatie door bijvoorbeeld rollen in plaats van functies;
- Continue feedback van zowel elkaar, klanten als andere indicatoren. Waardoor de organisatie in staat is continu te leren;
- Gedistribueerd leiderschap met minder of geen hiërarchie;
- Multidisciplinaire teams, ter voorkoming van cilo’s en een vacuüm;
- Samenwerken staat centraal.
Mate van autonomie
Wij zien zelfsturing en zelforganisatie op een continuüm van ‘mate van autonomie’. In hoeverre 1) beslist het team zelfstandig, 2) beslist het team in overleg met het management, 3) geeft het team advies of 4) heeft het team geen invloed op beslissingen?
Rol van de manager bij zelforganisatie
De manager bespreekt samen met teams periodiek de visie en de kaders waarbinnen wordt gewerkt en het organisatiebeleid. Kaders zijn essentieel bij zelforganisatie. Zij geven richting, duidelijkheid en verbinden teamleden aan de organisatie. Hoe strak of ruim deze kaders zijn dient in afstemming met de teams te worden gevormd. Daarnaast faciliteert de manager de teams. Wat hebben teams nodig om hun werk te kunnen doen?
Voorbeelden van kaders
- Visie
- Doelstellingen
- Productiviteit
- Opleidingseisen
- Kwaliteit
- Klanttevredenheid
- Type klanten
- Materialen waarmee wordt gewerkt
- Teamsamenwerking
* Afhankelijk van het niveau van het team kunnen kaders worden gesteld.
Waarom zelforganisatie of zelfsturing?
Steeds meer organisaties gaan over op zelforganiserende of zelfsturende teams. Hierdoor zijn organisaties beter in staat zich snel aan te passen aan de wensen van de klant en de complexiteit van de omgeving. Talent wordt beter benut doordat geen onderscheid wordt gemaakt tussen denken (traditioneel manager) en doen (medewerkers). Er is veel meer ruimte voor professionals om hun kennis en vaardigheden zelf in te zetten om werk goed uit te voeren. Er zullen ook nieuwe competenties ontwikkeld moeten worden.
Zelforganisatie en zelfsturing faciliteren de noodzakelijke beweging van “medewerkers beheersen en controleren” naar “kundige professionals vertrouwen”. Een beweging waarin niet meer vóór medewerkers, maar mét medewerkers wordt gedacht over werk.
Wanneer zelforganisatie of zelfsturing goed uitgevoerd wordt leidt dit tot meer tevreden klanten en medewerkers. Een mooie bijvangst van zelforganisatie is dat deze vorm van organiseren vaak lagere kosten met zich meebrengt.
Effecten van zelfsturing
- Grotere medewerkers tevredenheid
- Meer effectiviteit
- Grotere klanttevredenheid
- Snelheid en aanpassingsvermogen
Wil jij met zelforganisatie aan de slag?
Bij de Zelforganisatie Fabriek zijn we gespecialiseerd in zelforganisatie en alles wat daarbij komt kijken. Volg een van onze trainingen of breng zelforganisatie naar een volgende stap met een van onze teamcoaches. Behoefte om eerst even contact te hebben? Je kunt ons bereiken op 020 – 2442 838 of info@zelforganisatiefabriek.nl.
