Conflicten en emoties gaan hand in hand. Boosheid is een emotie is die dan snel in ons opkomt. Er is een scala aan emoties die een conflict in ons op kan roepen. Bijvoorbeeld: verdriet, schaamte, gekwetst, schuld, angst, machteloosheid, bezorgdheid, enz. Vaak kloppen deze emoties met de onderliggende behoefte die niet vervuld wordt. Bijvoorbeeld: steun, betrokkenheid, liefde, waardering, veiligheid en compassie. Het gevoel is daarom een mooie eerste “ingang” om de onderliggende behoefte te vinden waar de ruzie eigenlijk over gaat. Dat betekent niet dat je de behoefte van de ander direct op een presenteerblaadje krijgt aangeboden. Sterker nog: een conflict oplossen vereist vaak geduld en doorzettingsvermogen. Vooral als een conflict al verder geëscaleerd is.
Een conflict oplossen met gevoelsreflectie
Ruziemakers schreeuwen soms letterlijk om aandacht. Aandacht om gezien en gehoord te worden. Zeker bij emotionele mensen kun je daarom goed starten met het gevoel te benoemen dat je ziet bij de ander: een gevoelsreflectie geven. Het effect is dat jij laat merken dat je de ander ziet en je met de ander verbindt. Soms helpt alleen al het benoemen van de emotie. De lucht stroomt uit de opgeblazen ‘emotie’- ballon waardoor mensen weer helder kunnen denken.
Een voorbeeld van een gevoelsreflectie:
“Ik zie je fronsen, ben je er soms boos over?”
“Nou, niet echt boos. Vooral gestrest. Ik heb het gevoel dat het allemaal op mij aankomt. Daar krijg ik het Spaans benauwd van. Wat als ik het verknal? Dan ben ik de Sjaak.”
Aan bovenstaand voorbeeld zie je:
- Dat je niet “spot on” een rake gevoelsreflectie hoeft te geven. Het gaat erom een gevoelsreflectie te geven vanuit een oprechte interesse in de ander. De ander vult wel aan, daar kun je op vertrouwen. Kun je non-verbaal een sterke reactie of emotie niet herkennen of verwoorden? Vraag er dan naar: “Ik zag ik dat je je gezicht afwendde toen ik binnen kwam, wat voelde je op dat moment?”
- Dat je daarmee de deur openzet naar andere gevoelens en gedachten die de persoon ook heeft. Die geven weer informatie geven over de daadwerkelijke behoefte van de betreffende persoon. En ultiem: weer het gesprek verder de goede kant op kunnen laten gaan.
De uitspraak in bovenstaand voorbeeld “Ik heb het gevoel dat het allemaal op mij aankomt” en “Wat als ik het verknal, dan ben ik de Sjaak” maken nieuwsgierig. Wat zit erachter? En terwijl je dit leest, poppen misschien al de vervolgvragen op in je hoofd?
Warme en koude gevoelsmensen
Sommige mensen hebben van nature een wat warmer temperament. Vaak zijn dit de meer extraverte mensen. In conflicten zijn zij te lezen als een spannende Netflix serie: de emoties spatten als het ware van het “scherm”.
Introverte mensen tonen hun emoties doorgaans minder snel. Ze komen voor sommigen wat afstandelijker over. Het zijn de bekende “binnenvetters”.
Laat dat je niet weerhouden om ook bij hen een ingang te vinden, want uiteraard hebben deze mensen ook gevoelens. Een andere ingang die je dan kunt proberen, is via de rationele weg: de gedachten die iemand heeft.
Bijvoorbeeld: “Ik zie dat je je gezicht afwendt nu ik zeg dat ik het niet expres deed, wat gaat er door je heen?”
Warme en koude mensen samen in een conflict
We zien de wereld door de gekleurde bril van ons eigen referentiekader. We verwachten daardoor vaak van de ander wat we van onszelf verwachten. Ook in het bespreken van gevoelens in een conflict is dat vaak het geval. Zijn de ruziemakers allebei extravert en hebben ze een “warm” temperament? Dan zie je verbaal en non-verbaal een “vuurwerkshow”.
Twee introverte “ruziemakers” met een wat gematigder temperament lijken vaak op twee eenden die nog rustig over het water glijden, maar waar onder het water de pootjes hard trappelen. Het gaat vaak mis als we verwachten dat de ander ook zijn of haar gevoelens moet tonen of juist niet moet tonen. Dat het een teken van onwil is als de ander dat niet doet. Of juist een teken van zwakte of bedreiging als je je emoties de vrije loop laat.
Naast je persoonlijkheid spelen opvoeding, ervaringen en verschillende culturen ook een belangrijke rol in hoe je met emoties (en conflicten!) omgaat. Er is bijvoorbeeld verschil in het tonen en omgaan met emoties tussen de meer collectieve en individualistische culturen.
Een conflict oplossen start met zelfkennis
Besef je dat de ander misschien wel anders omgaat met emotie dan jijzelf. Iemand is dus niet gevoelsarm als hij/zij niet direct het gevoel verwoordt. En andersom: het wel verwoorden van heftige emoties voelt mogelijk als bedreigend, maar is voor degene die het toont vaak veel vertrouwder en minder bedreigend. Het start dus met zelfkennis: hoe ga jij om met emoties? Wat vind jij normaal? En verwacht je dat ook wel eens van de ander? Daarnaast loont het om je te verdiepen in de ander en andere culturen: hoe gaat de ander om met emoties? Wat is voor de ander “normaal”?
Een conflict oplossen? Oefen!
De één is wat beter dan de ander om gevoelens (non) verbaal te herkennen. Oefening baart ook hier kunst. Hoe en waar oefenen? Eigenlijk overal! Denk aan je werk, terrasje, de rij in de winkel, in de file staan, de trein, een sportwedstrijd, enz. Overal kun je emoties observeren. Meer echt oefenen met het uitspreken van gevoelsreflecties? Daar hoef je meestal niet ver voor buiten de deur. Je collega’s, partner, vrienden of kinderen zijn dankbaar oefenmateriaal.
- Klik hier voor verschillende oefeningen voor conflicthantering
- Lees ook deze do’s en dont’s voor het omgaan met conflicten
Heb je vragen of wil je meer weten over conflicthantering? Neem dan gerust contact met ons op via 020 – 2442 838 of info@zelforganisatiefabriek.nl. Heb je interesse in een training Conflicthantering? Vraag dan vrijblijvend een offerte aan voor een voorstel op maat.
